“Ik volg Jezus, predik en ik ben gay”

Pride Kerkdienst 2024

In de Italiaanse krant Il Manifesto was afgelopen week uitgebreid aandacht voor de Religious Pride tijdens Pride Amsterdam. Naast LHBTIQ+ predikant Wielie Elhorst en antropoloog Lieke Schrijver werd onder andere Ramon Roks geïnterviewd. Vanuit het WKHP is hij betrokken bij Religious Pride tijdens Pride Amsterdam

Hieronder is een Nederlandse vertaling te lezen van het desbetreffende artikel, geschreven door freelance journalist Alessia Cesana die deze week in Nederland is.

Trots op het geloof tijdens Pride Amsterdam

Bewegingen. In de Nederlandse hoofdstad is de jaarlijkse Pride week van manifestaties van de lhbtiq+-gemeenschap van start gegaan. Tussen pro-Palestina vlaggen en pro-migrantenleuzen klinkt ook de inclusieve geest van de Religious Pride: “Queer en gelovig zijn is geen tegenstelling.”

Verschenen op 29.07.2025

Alessia Cesana – Amsterdam

De regenboog heeft de straten van Amsterdam veroverd. Afgelopen zaterdag 26 juli liepen duizenden mensen met vlaggen en borden over een vijf kilometer lange route en gaven daarmee officieel het startschot voor de Prideweek. En hoewel de organisatoren een apolitieke sfeer wilden, wapperden er volop pro-Palestinavlaggen en spandoeken met teksten als: “Stop met het beschuldigen van migranten, begin het systeem te repareren.”

Tot en met 3 augustus is er een uitgebreid Pride programma met kunsttentoonstellingen, publieke bijeenkomsten en straatfeesten. Ook dit jaar wordt reikhalzend uitgekeken naar de Canal Parade, de botenparade die op de Unesco lijst van immaterieel erfgoed staat. Van sportevenementen tot dragshows, van marktjes tot muziekpodia: in het Pride Park, zoals het Vondelpark deze week heet en de eindbestemming van de openingsmars, was er voor ieder wat wils.

Tussen de kraampjes stond er een met flyers, beschermd door een klein roze Mariabeeldje en een kaars met een christogram. De kraam werd bemand door leden van het Werkverband van Katholieke Homo-Pastores, een katholieke vereniging van queer priesters en theologen. “Hier spreek ik met mensen, ik hoef me niet te verbergen. Het is bevrijdend om zichtbaar te zijn zoals ik ben: ik volg Jezus, predik en ben gay. Ze kunnen me niet uitwissen,” zegt Ramon Roks, 28 jaar, geestelijk verzorger in een zorgcentrum.

Hij moest het seminarie verlaten omdat er priesters, bisschoppen en kardinalen waren die zich tegen hem keerden en brieven stuurden. “Ik wist dat ik die strijd niet kon winnen. Ik was teleurgesteld, maar ook verwonderd: ook al worden er in Nederland jaarlijks maar drie of vier Nederlandse rooms-katholieke priesters gewijd, het was voor hen niet genoeg om me te tolereren, ik moest verdwijnen,” vertelt hij. “Toen begreep ik: zij hebben mij nodig, ik heb hén niet nodig. Ik zou mezelf niet meer in de ogen kunnen kijken als ik zou stoppen met spreken voor en met queer mensen.”

Door verder te gaan en actief bezig te zijn geloof, zet Roks zich nu onder andere in voor de inclusie van lhbtiq+-gelovigen en voorgangers in de geloofsgemeenschap: “Het zijn broeders en zusters. Ze leven samen met alle andere mensen in die geloofsgemeenschap. Dat is hoe het is, en dat moet gezien en geaccepteerd worden. Queer mensen zullen blijven geboren worden binnen geloofsgemeenschappen en het geloof zal ook niet uitsterven.”

Religious Pride, ontstaan in 2020, omvat christelijke en joodse initiatieven die officieel deel uitmaken van het Prideprogramma en heeft als doel “te laten zien dat er geen tegenstelling is tussen queer zijn en geloven,” legt predikant Wielie Elhorst uit. Hij is voorzitter van de Religious Pride commissie en predikant van de Protestantse Kerk Amsterdam met een speciale opdracht voor de lhbtiq+-gemeenschap.

Voor christelijke queers betekent zichtbaar zijn in gezamenlijke vieringen: een hand reiken aan wie zich uitgesloten, gepest of afgewezen voelt door hun eigen religieuze gemeenschap. “Geloof is geen exclusief eigendom van kerken, maar een gave voor ieder mens, om te delen: tradities kunnen herlezen en beleefd worden als hoop, troost, oproep, liefde, vrede, gerechtigheid,” zegt Elhorst.

Binnen het religieus diverse landschap van Nederland worden queer-identiteiten lang niet door alle stromingen erkend of gewaardeerd. Naast de PKN, de grootste protestantse denominatie, erkennen ook de Oud-Katholieke Kerk en de Remonstrantse Broederschap het homohuwelijk. Maar de Rooms-Katholieke Kerk en sommige orthodoxe kerken zijn nog altijd sterk homo- en transfoob.

Elhorst merkt op: “Gemiddeld genomen zijn kerken nog geen gastvrije plekken als het gaat om seksuele oriëntatie of genderidentiteit. Veel kerken zijn wel begonnen aan een positieve verandering, maar vaak is die te traag en niet overtuigend waardoor mensen afhaken.”

Roks legt uit dat in katholieke gemeenschappen lhbtiq+ personen vaak worden getolereerd, maar zelden volledig worden geaccepteerd: “In Nederland zijn veel parochies liberaal, maar stil. Voor mij is de echte barrière het ambt en de omgang daarbinnen met homoseksualiteit.”

Vandaag de dag worden steeds meer katholieke gemeenschappen zelfs conservatiever, geleid door meer traditioneel ingestelde priesters. Die conservatieve golf begon in de jaren tachtig, toen Rome bisschoppen benoemde die loyaal waren aan de paus om hervormingen tegen te houden die voortkwamen uit het Pastoraal Concilie van de Nederlandse Kerkprovincie in de jaren 70.

“Ik maak me zorgen over de toekomst,” erkent Elhorst, “want het aantal jongeren dat lhbtiq+-mensen accepteert is sterk gedaald, en velen hebben traditionelere opvattingen over identiteit en relaties. Dat helpt jonge queer mensen niet om uit de kast te komen.”

Ook Lieke Schrijver, antropoloog aan de Vrije Universiteit Amsterdam en onderzoeker naar de interactie tussen religie, gender en seksualiteit, deelt de zorgen van de dominee: “Het positieve cliché van Nederland als superprogressief moet worden herzien. Lhbtiq+-rechten worden niet frontaal aangevallen, maar er zijn ook geen vooruitgangen, veel is bevroren.”

Voor haar zijn trans personen het zwaarst getroffen. “Daarom is Pride vandaag de dag belangrijker dan ooit: als politiek statement. Het betekent: de straat opeisen en de dominante groep zijn. Feestvieren, maar ook een protest tegen wie ons slechts tolereert maar niet werkelijk verwelkomt.”

“Ik dacht lang dat ik Pride niet nodig had,” vertelt Roks, “maar er zijn was bevrijdend, omdat ik me voor het eerst geen uitzondering voelde.” Dat gevoel van anders-zijn dat veel queer personen ervaren, staat nu centraal in zijn spiritualiteit en pastoraal werk: “Voor mij draait de boodschap van Jezus om anders zijn, de ander zijn, en naast de ander staan in positieve zin” Wie dat niet erkent, “is niet profetisch bezig, en doet niet wat ons geloof van ons vraagt.”

“Pride is voor iedereen, het is intersectioneel en moet de hele diversiteit van queer ervaringen erkennen, ook die van gelovige mensen,” benadrukt Schrijver. Die lopen immers het risico dubbel gediscrimineerd te worden: door de seculiere samenleving én door hun religieuze gemeenschap. “‘Ben ik een zondaar? Ben ik geschapen naar Gods beeld? Wat beteken ik in dit systeem waarin ik leef?’. Dat zijn vragen waar een gelovige queer mee worstelt,” zegt ze. De antwoorden daarop kunnen iemand vervreemden van diens gemeenschap van, zonder dat daarmee het geloof wordt opgegeven.

Wie blijft en zich verzet tegen het dominante verhaal van “uit de kast komen” en “geloof en queer-zijn scheiden,” focust zich vaak op de persoonlijke relatie met God. Want het is niet Hij die uitsluit, maar de mensen die in Zijn naam spreken.

De leden van religieuze lhbtiq+-gemeenschappen steunen elkaar, en samen durven ze vandaag de dag zonder schroom een bord omhoog te houden met de woorden:

“Queer en kind van God.”